Historia szkoły 

 

         Nie wiadomo dokładnie, kiedy powstała szkoła w Olszance. Prawdopodobnie funkcjonowała już w 1886 r. Gmina Olszanka wchodziła wówczas w skład powiatu konstantynowskiego należącego do guberni siedleckiej.

         W okresie zaborów szkolnictwo było głównym elementem wynaradawiającej polityki władz rosyjskiej, dlatego dążono do zwiększenia liczby szkół elementarnych, głównie na terenach zamieszkałych przez Unitów i ludność o mieszanej strukturze wyznaniowej. Do takich należała gmina Olszanka. Rusyfikację szkolnictwa elementarnego po raz pierwszy prawnie sankcjonował ukaz carski z 14. XII. 1871r.

         Powstanie szkoły  w Olszance  przypada na czasy tzw. ,,nocy apuchtinowskiej”, kiedy to na czele Warszawskiego Okręgu Naukowego stał gorliwy realizator polityki rusyfikacji Aleksander Apuchtin (1879-1897).

         W roku 1887 z funduszy państwowych został wzniesiony
w Olszance budynek szkolny. Teren pod budowę ofiarował mieszkaniec Szydłówki Zachar Pawluk.
W drewnianym budynku znajdowała się jedna izba lekcyjna i mieszkanie dla nauczyciela. Budynek zachował się do dziś i obecnie jest własnością prywatną.

       Szkoła w Olszance od chwili powstania finansowana była wyłącznie z budżetu państwa. Składki szkolnej nigdy nie pobierano. Wiązało się to z tym, że znaczny procent ludności na terenie gminy stanowili unici, którzy trwali w ,,oporze” i wrogo odnosili się do prawosławia oraz rosyjskiej szkoły. W okresie zaborów szkoła dysponowała w miarę stabilną kadrą. W ciągu 38 lat nauczyciele zmieniali się tylko
4 razy, gmina nie miała jednak prawa ich wyboru.

      W czasie pierwszej wojny światowej budynek szkoły został częściowo zniszczony, dlatego uczniowie uczyli się w wiejskich domach. Od 1915r., gdy tereny Królestwa Polskiego opuściły wojska rosyjskie i wkroczyły niemieckie, nauka odbywała
się po polsku.

      Po odzyskaniu niepodległości  na mocy dekretu z 9 II 1919r. obowiązkiem szkolnym objęte zostały dzieci od siódmego roku życia. Prawdopodobnie pierwszym nauczycielem istniejącym wówczas jednoklasowej szkoły w Olszance był pan Diaczuk lub Dziaczuk. Natomiast w latach 1930 – 1933Aleksander Chitrosz, następnie pan Franciszek Kapuśniak. Od 1932r. uczniowie szkoły w Olszance mogli kontynuować naukę w czteroklasowej szkole w Hadynowie.

      Po wybuchu II wojny światowej nauka rozpoczęła się po koniec października 1939r. Kierownikiem szkoły  w czasie okupacji  była pani Katarzyna Świerkówna. W tym czasie, dzięki pracom Departamentu Oświaty i Kultury Delegatury Rządu na Kraj oraz jego biur tajne programy języka polskiego, geografii i historii. Tajne nauczanie prowadzono też na terenie gminy Olszanka.

      1 września 1945r. w Olszance rozpoczęła działalność publiczna Szkoła Powszechna, nauka odbywała się w klasach łączonych. Pracował wówczas tylko jeden nauczyciel pan Edward Bartoszuk ( 1945-1947). Po nim zatrudniony został pan Czesław Gawrysiuk (1947-1953), a następnie pani Anna Gmitrzuk. W latach 1981-1985 szkołą kierowała pani Jadwiga Filipiuk. Po niej kolejne osoby: Elżbieta Dunajewska, Elżbieta Waśkiewicz, Jadwiga Łukaszuk, Franciszek Jaszczuk, Bożena Michaluk.  

 

      Od 1973r. szkoła, do której uczęszczali uczniowie klas I – III, była Punktem Filialnym Zbiorczej Szkoły Gminnej w Hadynowie.

      W latach 1972 – 1976 dokonano kapitalnego remontu szkoły, odnowiono sale, doprowadzono wodę, sale lekcyjne wyposażono w niezbędny sprzęt. Mimo to warunki nauki nadal były trudne. Ówczesna szkoła to dwie izby lekcyjne uzyskane z podziału jednej dużej oraz przedsionek zamieniony na szatnię. Nie było żadnego zaplecza sanitarnego. Zrodził się więc pomysł budowy nowej szkoły.

      W 1981r. powstał Społeczny Komitet Budowy Szkoły w Olszance, którego przewodniczącą została p. Jadwiga Filipiuk. Zaczęto gromadzić środki finansowe, które pochodziły od mieszkańców wsi, Ochotniczej Straży Pożarnej w Olszance, Koła Gospodyń Wiejskich, Komitetu Rodzicielskiego i Rady Sołeckiej. Zakupiono działkę
i rozpoczęto budowę, w czasie której mieszkańcy Olszanki ofiarnie pomagali.
Prace społeczne stanowiły 25% kosztów budowy. W trakcie prac pozyskano też środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej. Inwestycja była również wspomagana finansowo przez Kuratorium Oświaty w Białej Podlaskiej.

     Dzięki ogromnemu zaangażowaniu 1 września 1995r. zadźwięczał w murach nowej szkoły pierwszy dzwonek. W ławkach zasiedli uczniowie Punktu Filialnego w Olszance, Oddziału Zamiejscowego w Korczówce oraz uczniowie starszych klas z Olszanki, Korczówki i Kol. Korczówki, którzy uczęszczali do szkoły w Hadynowie, gdyż podniesiono stopień organizacyjny szkoły. 8 września 1995 r. odbyło się uroczyste oddanie do użytku nowo wybudowanej szkoły. Do tego roku była to jedyna gmina
w województwie, która nie posiadała w swej siedzibie ośmioklasowej szkoły.
Zmiany te spowodowały zwiększenie kadry pedagogicznej. W szkole zatrudnionych było 13 nauczycieli, a jej pracami kierowała nowo mianowana dyrektor p. Urszula Domańska.

Od 1 września 2010r.  funkcję dyrektora szkoły pełniła p. Elżbieta Semeniuk
do roku 2011. Trzy następne kadencje  dyrektorem szkoły była pani Małgorzata Hawryluk. Od 1 września 2015r do chwili obecnej dyrektorem szkoły jest p. Wojciech Wawryniuk.

     1 września 1999r., w związku z reformą szkolnictwa, w budynku szkoły podstawowej, rozpoczęło swoją działalność Publiczne Gimnazjum w Olszance.

    Kolejną ważną dla szkół inwestycją była budowa hali sportowej, o którą troszczył się Wójt Bogusław Sobolewski.

     W roku szkolnym 2004-2005 władze samorządowe wysunęły propozycję utworzenia w Olszance Zespołu Szkół. Opracowano projekt ,,Patron”, w ramach którego zaplanowano szereg działań mających na celu wybranie patrona, poznanie go,
a następnie przygotowanie uroczystości nadania imienia. Zdecydowano, że szkoła będzie nosić imię Unitów Podlaskich. Niewątpliwie wynikało to stąd, że nasza gmina była również terenem walki i męczeństwa unitów. Mieszkańcy dwóch parafii unickich Mszannej i Próchenek oraz należących do nich wsi prześladowani byli za odmowę przyjęcia obrzędowości prawosławnej, za polskie śpiewy, za obronę organów
i niewpuszczenie prawosławnego księdza. Oporne wsie musiały płacić kontrybucje, utrzymywać roty piechoty i sotnie kozackie. Mieszkańców bestialsko bito, zamykano
w więzieniach, wywożono na Syberię. Wielu z nich w wyniku krwawych represji straciło życie.

       Od tego momentu rozpoczęły się intensywne działania mające na celu pogłębienie wiedzy na temat życia i świadectwa wiary unitów podlaskich.

Przygotowaliśmy apele i lekcje wychowawcze, w czasie których uczniowie poznawali najważniejsze fakty z historii Kościoła greckokatolickiego oraz życie i męczeństwo unitów na Podlasiu, również tych, którzy żyli i bronili wiary na terenie naszej gminy.

    Organizowaliśmy spotkania z ludźmi, którzy mogli poszerzyć naszą wiedzę
o przyszłym patronie : z księdzem Józefem Szajdą, p. Jadwigą Filipiuk, p. Jerzym Ostaszewskim. Nawiązaliśmy kontakty ze szkołami, które noszą imię Unitów Podlaskich : Zespołem Szkół w Wohyniu, Zespołem Szkół Ponadgimnazjalnych
w Międzyrzecu Podlaskim.

   Uczniowie nasi uczestniczyli w wycieczkach do miejsc związanych z życiem
 i męczeńską śmiercią unitów, m.in. do Drelowa i Pratulina. Byli też w parafii unickiej w Kostomłotach.

      Uczniowie opiekują się miejscami upamiętniającymi walkę o wiarę unitów mieszkających kiedyś na terenie gminy Olszanka. Niektórzy z nich to przodkowie naszych wychowanków.

      Dużo czasu poświęciliśmy na wybranie symboliki sztandaru. Nie ulegało wątpliwości, że będzie na nim godło państwowe. Natomiast, co umieścić na drugiej stronie, budziło wiele emocji. Ostatecznie zdecydowaliśmy, że najodpowiedniejszy będzie wizerunek kapliczki, która znajduje się w centrum Olszanki. Upamiętnia ona tych, jak głosi napis,  którzy przelali swą krew dla Chrystusa i tych, którzy heroicznie znosili cierpienia, broniąc wiary. Drugi element umieszczony na sztandarze to kłosy zbóż symbolizujące rolniczy charakter naszej gminy. Natomiast hasło, które przyświeca i będzie przyświecać naszym działaniom brzmi – ,,Bohaterstwo Unitów Naszym Drogowskazem”.

     17 stycznia 2008r. Rada Pedagogiczna, Rada Rodziców i Samorząd Uczniowski złożyli do organu prowadzącego szkoły wniosek, o nadanie Szkole Podstawowej
i Publicznemu Gimnazjum w Olszance imienia Unitów Podlaskich.
 3 kwietnia 2008r. Rada Gminy Olszanka podjęła uchwałę w tej sprawie,
a 7 kwietnia 2008r. Biskup Siedlecki Zbigniew Kiernikowski wyraził zgodę na nadanie imienia Unitów Podlaskich Szkole Podstawowej i Publicznemu Gimnazjum w Olszance, udzielając tym samym aprobaty dotychczasowych działań Dyrekcji, Rady Pedagogicznej, Rady Rodziców i Samorządu Uczniowskiego.