Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe, które sprawia, że w pewnych sytuacjach osoba mówi swobodnie (zazwyczaj w domu), a w innych mówi niewiele lub nie mówi w ogóle (przedszkole, szkoła) i stan ten utrzymuje się co najmniej przez miesiąc. Może wydawać się to dziwne, bo jak można bać się mówić? Hmm… Wyobraź sobie, że masz wejść do klatki z lwem. Nie wejdziesz, bo się boisz – to jasne! Podobnie osoba z mutyzmem wybiórczym – nie mówi, ponieważ odczuwa lęk. To, coś w rodzaju tremy, którą odczuwamy na scenie. Osoba zastyga w bezruchu i nie może wypowiedzieć ani słowa.

Jak postępować w kontakcie z kolegą lub koleżanką z mutyzmem wybiórczym, który/-a do nas nie mówi? Oto kilka rad, które sformułowałam na podstawie książki Maggie Johnson, Alison Wintgens „Mutyzm wybiórczy. Kompendium wiedzy” oraz krótkiego filmu Lucy Nanthson „Jak należy postępować w kontaktach z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym”: https://youtu.be/umkK9eBjSmw:

1.     Twój kolega lub koleżanka z mutyzmem nie są uparci, krnąbrni czy niegrzeczni. Nie jest też tak, że nie odzywają się do ciebie, bo cię nie lubią. Chcą mówić, ale po prostu nie mogą.

2.     Możesz zapewnić osobę z mutyzmem, że nie musi mówić, jeśli nie czuje się gotowa. Spowoduje to rozluźnienie, pozbycie się lęku oraz, paradoksalnie, zwiększy szansę na słowne porozumiewanie się.

3.     Traktuj kolegę lub koleżankę z mutyzmem tak jak inne osoby z klasy, ale nie nakłaniaj do mówienia, np. nie używaj słowa „powiedz”.

4.     Nie skupiaj uwagi na niemówieniu. Zapraszaj do aktywności fizycznej, zabaw w czasie przerw lekcyjnych. Nie zrażaj się, jeśli zastygnie w bezruchu – z czasem będzie coraz lepiej. Zacznie mówić, gdy poczuje się komfortowo.

5.     Gdy nawiązujesz relację z osobą z mutyzmem wybiórczym, nie zadawaj jej bezpośrednich pytań. Wypowiadaj się swobodnie w formie komentarza do bieżących zdarzeń, robiąc od czasu do czasu pauzę, by kolega lub koleżanka mogli coś wtrącić, gdy będą na to gotowi, np.

- „No, patrz, jaką wysoką wieżę ułożyłeś!”,

- „Zastanawiam się, czy namalowałeś konia... a może osiołka...”, zamiast „To koń czy osioł?”

- „To chyba twój pies, ale nie pamiętam, jak on się wabi”, zamiast „Jak wabi się twój pies?”

6.     Stwarzając sytuację do mówienia unikaj kontaktu wzrokowego, który potęguje niepokój.

7.     Przygotuj się na to, że przez jakiś czas tylko ty będziesz mówić!

8.     Kiedy osoba w odpowiedzi gestykuluje (np. kiwa głową, pokazuje palcem itp.), zareaguj tak, jakby się do ciebie odezwała.

9.      Zaakceptuj, jeśli osoba z mutyzmem odpowiada za pośrednictwem kogoś z klasy, pisze na kartce lub mówi szeptem. Ważne, że się komunikuje.

10.  Osoby z mutyzmem po dłuższym okresie milczenia boją się reakcji ludzi, którzy słyszą je po raz pierwszy. Jeśli kiedyś usłyszysz głośną wypowiedź kolegi lub koleżanki to odpowiedz w naturalny sposób. Nie rób z tego „wielkiego święta”, bo to może spowodować wycofanie się z kontaktu.

Jeśli kogoś z Was bardziej zainteresował ten temat lub może znacie osobę, która prawdopodobnie cierpi na mutyzm wybiórczy, zapraszam do kontaktu. Aby lepiej przyjrzeć się problemowi możecie również obejrzeć: „Moje dziecko nie mówi. Lektor PL” https://youtu.be/j8C7g_Hpb90